ÇRREGULLIMET E KOMUNIKIMIT

0 Çrregullimet e komunikimit, Kategoritë,

I. Çrregullimet e komunikimit përfshijnë vështirësitë në aftësinë për të marrë, dërguar, përpunuar dhe kuptuar konceptet verbale, joverbale dhe grafike. Një çrregullim komunikimi mund të jetë i dukshëm në proceset e dëgjimit, gjuhës dhe/ose të folurit. Një çrregullim komunikimi mund të variojë në nivelin e ashpërsisë nga i lehtë në të rëndë. Mund të jetë zhvillimor ose i fituar. Individët mund të demonstrojnë një ose çdo kombinim të çrregullimeve të komunikimit. Çrregullimi i komunikimit mund të jetë një çrregullim parësor ose mund të jetë dytësor ndaj çrregullimeve të tjera.

A. Çrregullimet e të folurit janë një dëmtim i artikulimit të tingujve, rrjedhshmërisë dhe/ose zërit.

  1. Çrregullimet e artikulimit konsistojnë në prodhimin atipik të tingujve të të folurit të karakterizuara nga zëvendësime, fshirje, shtime ose shtrembërime që mund të ndërhyjnë në kuptueshmëri.
  2. Çrregullimet e rrjedhshmërisë konsistojnë në një ndërprerje në rrjedhën e të folurit e karakterizuar nga një ritëm atipik dhe përsëritje të tingujve, rrokjeve, fjalëve dhe frazave. Ky çrregullim mund të shoqërohet me tension të tepruar, lëvizje të pakontrolluara dhe frymëmarrje jo të rregullt.
  3. Çrregullimet e zërit karakterizohen nga prodhimi jonormal dhe/ose mungesa e cilësisë së zërit, ritmit, volumit, rezonancës dhe/ose kohëzgjatjes, e cila është e papërshtatshme për moshën dhe/ose gjininë e një individi.

B. Çrregullimet gjuhësore konsistojnë në dëmtimin e të kuptuarit dhe/ose përdorimin e gjuhës së folur, të shkruar dhe/ose simboleve të tjera. Çrregullimet mund të përfshijnë (1) formën e gjuhës (fonologji, morfologji, sintaksë), (2) përmbajtjen e gjuhës (semantikë) dhe/ose (3) funksionin e gjuhës në komunikim (pragmatikë) në çdo kombinim.

  • Forma e gjuhës
    • Fonologjia është sistemi tingullor i një gjuhe dhe rregullat që përcaktojnë kombinimet e tingujve.
    • Morfologjia është sistemi që rregullon strukturën e fjalëve dhe ndërtimin e trajtave të fjalës.
    • Sintaksa është sistemi që rregullon rendin dhe kombinimin e fjalëve për të formuar fjali dhe marrëdhëniet midis elementeve brenda një fjalie.
  • Përmbajtja e gjuhës
    • Semantika është sistemi që rregullon kuptimet e fjalëve dhe fjalive.
  • Funksioni i gjuhës
    • Pragmatika është sistemi që ndërthur përbërësit e mësipërm gjuhësor në komunikimin funksional dhe shoqëror.

C. Çrregullimi i dëgjimit është rezultat i dëmtimit të ndjeshmërisë dëgjimore të sistemit fiziologjik të dëgjimit. Çrregullimi i dëgjimit mund të kufizojë zhvillimin, të kuptuarit, prodhimin dhe/ose mirëmbajtjen e të folurit dhe/ose gjuhës. Çrregullimet e dëgjimit klasifikohen sipas vështirësive në zbulimin, njohjen, diskriminimin, të kuptuarit dhe perceptimin e informacionit dëgjimor. Individët me dëmtim të dëgjimit mund të përshkruhen si njerëz me humbje totale të dëgjimit ose me ulje në dëgjim.

D. Çrregullimet e përpunimit dhe perceptimit të dëgjimit janë vështirësi në përpunimin e informacionit të sinjaleve zanore që nuk i atribuohen ndjeshmërisë së dëmtuar të dëgjimit periferik ose dëmtimit intelektual. Ky përpunim informacioni përfshin funksione perceptuese, njohëse dhe gjuhësore, të cilat, me ndërveprimin e duhur, rezultojnë në komunikim efektiv receptiv të stimujve të paraqitur auditor. Në mënyrë të veçantë, APD i referohet kufizimeve në transmetimin e vazhdueshëm, analizimin, organizimin, transformimin, përpunimin, ruajtjen, marrjen dhe përdorimin e informacionit që përmbajnë sinjalet zanore. APD mund të përfshijë aftësitë aktive dhe pasive të dëgjuesit (p.sh., të vetëdijshme dhe të pavetëdijshme, të ndërmjetësuara dhe të pandërmjetësuara, të kontrolluara dhe automatike) për të realizuar sa më poshtë:

  1. Të ndjekin, diskriminojnë dhe identifikojnë sinjalet akustike;
  2. Të transformojnë dhe transmetojnë në mënyrë të vazhdueshme informacionin përmes sistemit nervor periferik dhe atij qendror;
  3. Të filtrojnë, renditin dhe kombinojnë informacionin në nivelet e duhura perceptuese dhe konceptuale;
  4. Të ruajnë dhe marrin informacion në mënyrë efikase; rivendosin, organizojnë dhe përdorin informacionin e marrë;
  5. Të segmentojnë dhe dekodojnë stimujt akustikë duke përdorur njohuri fonologjike, semantike, sintaksore dhe pragmatike; dhe
  6. T’i japin kuptim një rryme sinjalesh akustike përmes përdorimit të konteksteve gjuhësore dhe jogjuhësore.

II. Variacionet e komunikimit

  1. Dialekti është një variacion i një sistemi simbolik të përdorur nga një grup individësh që përcaktohet nga faktorë të përbashkët rajonalë, socialë ose kulturorë/etnikë. Ky variacion nuk konsiderohet si çrregullim i të folurit ose gjuhës.

  2. Sistemet e komunikimit augmentativ/alternativ përpiqen të kompensojnë dhe lehtësojnë, përkohësisht ose përgjithmonë, vështirësinë e individëve me çrregullime receptive dhe ekspresive. Mund të kërkohet ky lloj komunikimi për individët që shfaqin dëmtime në përdorimin e gjesteve, të folurit dhe/ose të shkruarit.

About The Author

Online